Συντάκτης: superadmin

Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά: Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα

Θεσσαλονίκη, Ελλάδα – Το έργο «Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα», το οποίο υλοποιείται από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή (Α.Γ.Σ.) στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» φέρνει εμπειρογνώμονες από την Α.Γ.Σ. κοντά σε νέους αγρότες στα χωράφια τους για να προσφέρουν τη συμβουλή τους σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου του δεύτερου έτους. Το έργο αυτή τη στιγμή υποστηρίζει 22 ομάδες των ενεργών αγροτών στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία με επίκεντρο την κύρια καλλιέργεια της κάθε περιοχής: κάστανα στη Γρίβα, επιτραπέζιες ελιές στη Χαλκιδική, ρύζι στη Χαλάστρα, για να αναφέρουμε μερικές από αυτές. Μια ομάδα εκπαιδευτών εκπαιδεύει τους αγρότες σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές στη φύτευση, το βοτάνισμα, τη γονιμοποίηση, την προστασία των καλλιεργειών και τη συγκομιδή. «Η εκπαίδευση που λαμβάνει ο κάθε ωφελούμενος είναι εξατομικευμένη και βασίζεται σε ό, τι συμβαίνει στα χωράφια του», δήλωσε ο project leader του έργου, ο Ηλίας Κάλφας. «Εάν, για παράδειγμα, ένας αγρότης έχει πρόβλημα με ένα παράσιτο, στέλνουμε έναν διδάκτορα που ειδικεύτηκε σε αυτό το παράσιτο ή έναν πολύ έμπειρο γεωπόνο πεδίου που γνωρίζει καλά τι πρέπει να γίνει και πότε. Είναι μια ακαδημία της υπαίθρου και ένα ζωντανό εργαστήριο».

Μικρές καλλιέργειες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα “Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα”

Στη Γρίβα, κοντά στην Γουμένισσα, η καλλιέργεια της καστανιάς αποτελεί παράδοση. Οι καστανιές δεν καλλιεργούνται στα συνήθη επίπεδα χωράφια αλλά στα βουνά πάνω από το χωριό. Οι παραγωγοί κόβουν άγρια καστανιές σε ύψος ενός ή ενάμισι μέτρου και στη συνέχεια εμβολιάζουν στον κορμό τους εδώδιμες ποικιλίες. Συνήθως τέσσερα κλαδιά εμβολιάζονται στον κορμό και από αυτά αναπτύσσονται καλά δύο με τρία κλαδιά. Οι αγρότες χρησιμοποιούν λάστιχα ποτίσματος για να μεταφέρουν νερό από το βουνό στα χωράφια, και δίχτυα για να συλλέξουν τα κάστανα, δεδομένου ότι τα δέντρα συνήθως αναπτύσσονται σε πλαγιές. Η συγκομιδή γίνεται τον Οκτώβριο, και συνδυάζεται με τη γιορτή κάστανου. Δύο ωφελούμενοι του προγράμματος, ο Κώστας και ο Παναγιώτης, είναι ξάδερφοι και έχουν μικρές καστανιές. Διαθέτουν ένα εστιατόριο στη Γρίβα όπου μαγειρεύουν νόστιμα πιάτα με κάστανα. Οι μέντορες της ομάδας συνέστησαν επίσης οι παραγωγοί να συνεργαστούν με τους μελισσοκόμους για να παράγουν μέλι καστανιάς. «Είναι ένας εύκολος τρόπος για τους παραγωγούς για να αποκτήσουν επιπλέον εισόδημα», δήλωσε ο μέντορας Μιχάλης Γενιτσαργιώτης. «Οι μελισσοκόμοι πρέπει απλώς να φέρουν τις κυψέλες τους στα καστανοχώραφα».

Μεγάλες, πράσινες επιτραπέζιες ελιές της ποικιλίας «Χονδρολιά Χαλκιδικής» καλλιεργούνται στα Καλύβες Πολυγύρου της Χαλκιδικής και συγκομίζονται στις αρχές Σεπτεμβρίου. Στο κοντινό Μεταγκίτσι, οι ελιές μαζεύονται με το χέρι το Νοέμβριο από μία τοπική ποικιλία ελιάς που ονομάζεται Γαλανή Χαλκιδικής. Το ελαιόλαδο παράγεται με παραδοσιακές μεθόδους και έχει ελαφρύτερη γεύση και υψηλή συγκέντρωση πολυφαινολών, των γνωστών φυσικών αντιοξειδωτικών. Οι μέντορες από την Α.Γ.Σ. βοήθησαν τους αγρότες να διαχειριστούν έναν μύκητα που ονομάζεται βερτιτσίλιο (verticillium wilt), που προκαλεί τη σοβαρότερη ασθένεια της ελιάς. Επίσης, μέσα στα κύρια καθήκοντα της ομάδας εκπαιδευτών είναι να διδάξουν τη σωστή λίπανση και την ορθή συγκομιδή αλλά και τη διαχείριση της παραγωγής μετά από αυτή δίνοντας βαρύτητα στην ποιότητα αλλά και την ασφάλεια των τροφίμων. Μεγάλη σημασίας είναι βέβαια και οι ενέργειες προώθησης της παραγωγής.

Το ρύζι καλλιεργείται στη Χαλάστρα, κοντά στο Δέλτα του Αξιού. Η καλλιέργεια του ρυζιού άρχισε εδώ πειραματικά το 1949 και σήμερα το 70% του ρυζιού στην Ελλάδα παράγεται εδώ, σε μία έκταση 10.000 εκταρίων. Δεδομένου ότι το ρύζι αναπτύσσεται υπό κατάκλιση (μέσα στο νερό), οι αρδευτικοί δίαυλοι ελέγχουν τη ροή του νερού από τον Αξιό ποταμό. Κάθε εποχή, οι παραγωγοί προετοιμάζουν και ισοπεδώνουν το έδαφος χρησιμοποιώντας τεχνολογία λέιζερ ώστε να δημιουργήσουν μια μικρή κλίση του εδάφους που θα επιτρέψει τη στράγγιση. Το Μάιο, οι φυτείες του ρυζιού πλημμυρίζουν και ξεκινάει η καλλιεργητική περίοδος. Η καλλιέργεια αναπτύσσεται μέσα στο καλοκαίρι και συγκομίζεται τον Οκτώβριο.

Οι ανάγκες των νέων αγροτών

Οι αγρότες χρειάζονται υποστήριξη στην καλλιέργεια και την πώληση των προϊόντων τους. Πρέπει να συνεργαστούν και να εξετάσουν προσεκτικά τις αποφάσεις τους. Γιατί ασχολήθηκαν με τη γεωργία; Γιατί επέλεξαν αυτή την ποικιλία; Εάν έχουν ξεκάθαρη εικόνα των ενεργειών τους και των στόχων τους τότε είναι πιο εύκολο να βρούνε λύσεις στα προβλήματά τους. Πρόκειται για μια μακροπρόθεσμη δέσμευση και πρέπει να έχουν υπομονή. Πρέπει να τους δοθεί η ευκαιρία να δοκιμάσουν καινούριες ποικιλίες, καινούριες ιδέες και καινούριες τεχνολογίες. Σε αυτή την κατεύθυνση δουλεύουμε και θέλουμε να πιστεύουμε ότι φέτος θα έχουμε κάνει σημαντικά βήματα.

Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά: Η ανάγκη για καινοτομία 

Αθήνα, Ελλάδα — Το πρόγραμμα των εκπαιδευτικών σεμιναρίων με αντικείμενο τα Φαρμακευτικά και Αρωματικά Φυτά (Α.Φ.Φ), το οποίο υλοποιείται από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Γ.Π.Α.), στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» μόλις ξεκίνησε τη δεύτερη του φάση. Με υπεύθυνη τη Φάλια Οικονόμου, καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής του ΓΠΑ, το διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα υιοθέτησε αγροκτήματα σε τέσσερις περιοχές της Θεσσαλίας: στη Λάρισα, την Βρύναινα Αλμυρού κοντά στον Βόλο, τα Φάρσαλα, και το Γραμματικό κοντά στην Καρδίτσα.

Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά: ιδιότητες και ανάγκη για καινοτομία

Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά αποτελούν πολλά υποσχόμενες καλλιέργειες για την ελληνική αγροτική οικονομία. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση για  αυτά από φαρμακευτικές εταιρείες λόγω των διαφόρων οφελών τους για την υγεία, και το ελληνικό κλίμα ευνοεί την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. «Κατά τη γνώμη μου, η έρευνα για τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά δεν διαχέεται, οπότε η προηγμένη γνώση και τα αποτελέσματα των πειραμάτων μας δεν βελτιώνουν τις αποδόσεις των αγροτών ή την ποιότητα των προϊόντων τους», δήλωσε η Φάλια. «Το σημαντικότερο είναι ότι οι αγρότες δεν έχουν πρόσβαση στην καινοτομία στον τομέα των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, που αποτελεί προαπαιτούμενο από τα διεθνή πρότυπα της αγοράς». Ως απάντηση, η Φάλια σχεδίασε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα δώσει τη δυνατότητα σε νέους αγρότες να μάθουν όλα όσα χρειάζονται για το αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά από το αγρόκτημα ως την αγορά, ώστε να καθιερωθεί ο εν λόγω τομέας με βιώσιμο τρόπο.

 Φάση 1: Θεωρητική και Πρακτική Εκπαίδευση

Πέρυσι, το Γ.Π.Α. εκπαίδευσε 60 αγρότες και νέους από τις τέσσερις περιοχές της Θεσσαλίας που ενδιαφέρονταν να αναπτύξουν τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά. Οι ωφελούμενοι έλαβαν 54 ώρες θεωρητικής εκπαίδευσης και 54 ώρες πρακτικής εκπαίδευσης, οι οποίες περιελάμβαναν οδηγίες για γεωργικά θέματα (αναπαραγωγή, λίπανση, άρδευση, έλεγχο ζιζανίων), θέματα επεξεργασίας (συγκομιδή και ξήρανση), την κατάστρωση επιχειρηματικού σχεδίου και το μάρκετινγκ. «Τα περισσότερα από τα δεδομένα της καλλιέργειας προέρχονται από τα πειράματά μας στο Γ.Π.Α.», δήλωσε ο Πέτρος Βαχαμίδης, δάσκαλος στο πρόγραμμα. «Τα βιβλία δεν δίνουν πάντα ολόκληρη την εικόνα».

Η έλλειψη πιστοποιημένου φυτικού υλικού είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες αγρότες. Αντί να αναπαράγουν τις καλλιέργειες τους από πιστοποιημένα μητρικά φυτά των οποίων η γενετική ταυτότητα έχει επαληθευθεί από το κράτος, οι αγρότες χρησιμοποιούν άγριους τύπους τσαγιού του βουνού, χαμομηλιού και ρίγανης. Οι αγρότες στην Ελλάδα, για να έχουν μια ουσιαστική παραγωγή των ΑΦΦ που πληροί με συνέπεια τα διεθνή πρότυπα ποιότητας, πρέπει να καλλιεργούν πιστοποιημένες ποικιλίες. «Ένας από τους ωφελούμενούς μας σχεδιάζει να πιστοποιήσει ένα συγκεκριμένο είδος τσαγιού του βουνού», δήλωσε ο Πέτρος. «Για να το πράξει, πρέπει να επιβεβαιώσει ότι το γενετικό υλικό είναι γνήσιο, να εξετάσει την ομοιομορφία, την ποιότητα και το δυναμικό απόδοσής του, και να αποδείξει πειστικά ότι είναι καλύτερο από άλλες ποικιλίες του φυτού Sideritis».

Καλλιέργεια ρίγανης: Βέλτιστες πρακτικές

Για καλλιέργειες όπως ρίγανη που καλλιεργούνται για τα αιθέρια έλαιά τους, οι αγρότες πρέπει να παραδώσουν τις καλλιέργειες τους σε μια εταιρεία απόσταξης και να πιστοποιήσουν το προϊόν τους με χημειότυπο. Αυτή η πιστοποίηση της χημικής σύστασης απαιτείται για να ανταποκρίνεται το προϊόν στα βιομηχανικά πρότυπα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της ρίγανης η κύρια ουσία είναι η καρβακρόλη. Η ποσότητα και η ποιότητα της καρβακρόλης στο φυτό εξαρτάται από την ποικιλία αλλά επηρεάζεται επίσης από τις γεωργικές πρακτικές όπως το έδαφος, η λίπανση, και ο χρόνος συγκομιδής. Η ρίγανη δεν χρειάζεται νερό ή λίπασμα, οπότε αν οι αγρότες προσθέσουν μεγάλη ποσότητα είτε από το ένα είτε από το άλλο, η καλλιέργεια παράγει λιγότερη καρβακρόλη. Το πρόγραμμα διδάσκει στους αγρότες πώς να αποκτήσουν την πιστοποίηση και επίσης τις καλύτερες πρακτικές καλλιέργειας για να αποκτήσουν έναν τυπικό χημειότυπο.

“Επισκεπτόμασταν τα χωράφια των ωφελουμένων τις Παρασκευές και τα Σάββατα», δήλωσε η Φάλια. «Οργανώσαμε επίσης εκδρομές στα βουνά για να εντοπίσουμε άγριες ποικιλίες και επισκεφθήκαμε πιστοποιημένα θερμοκήπια και εταιρείες βιομηχανικής απόσταξης». Τώρα η Φάλια διευθύνει αυτή τη φάση του προγράμματος σε 15 νέους ωφελούμενους στα Τρίκαλα. 

Φάση 2: Ανάπτυξη ενός προϊόντος

Στο τέλος της πρώτης φάσης, το Γ.Π.Α. αξιολόγησε την αρχική ομάδα των ωφελουμένων, ζητώντας τους να καταστρώσουν ένα επιχειρηματικό σχέδιο. Στη συνέχεια, η Φάλια και οι συνεργάτες της επέλεξαν πέντε ωφελούμενους από κάθε περιοχή για να συμμετάσχουν στη δεύτερη φάση του προγράμματος, η οποία διαρκεί μέχρι τον Οκτώβριο. Οι ωφελούμενοι σε κάθε περιοχή θα συνεργαστούν μαζί και με καθηγητές οικονομικών από το Γ.Π.Α. για να παράγουν ένα καινοτόμο προϊόν από τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά που θα προωθήσουν στην αγορά. «Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι ωφελούμενοι θα λάβουν προηγμένη εκπαίδευση από καθηγητές και βιομηχανίες με ηγετική θέση όπως η APIGEA και η APIVITA, και θα τους βοηθήσουμε να λύσουν τα προβλήματά τους», δήλωσε ο Πέτρος. «Θα πρέπει να ερευνήσουν την αγορά και τις ανάγκες της αγοράς για να πουλήσουν το προϊόν τους με κέρδος στο τέλος». 

Οι παραγωγοί τσαγιού Χρήστος Μυλωνάς και Τάσος Χριστόπουλος ήταν δύο από τους πέντε που επιλέχθηκαν στη Βρύναινα Αλμυρού για να συνεχίσουν στη δεύτερη φάση του προγράμματος. Προτίθενται να παράγουν κάψουλες με ειδικά μείγματα τσαγιού του βουνού και άλλων τοπικών αρωματικών βοτάνων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μηχανή εσπρέσο. Σήμερα πειραματίζονται με διάφορους συνδυασμούς τσαγιού του βουνού με μέλι, μέντα, χαμομήλι, φρούτα, και άλλα συστατικά από το χωριό τους. «Η ομάδα στη Λάρισα θέλει να παράγει ένα λάδι με αρωματικά φυτά όπως το χαμομήλι», δήλωσε η Φάλια. «Συζητήσαμε τις δυνατότητες της περιοχής τους και την τοπική φαρμακευτική χλωρίδα».

Προκλήσεις για νέους αγρότες

Αυτοί οι ωφελούμενοι μπήκαν στο πρόγραμμα ως αγρότες, αλλά περιμένω να βγουν έξω ως επιχειρηματίες», δήλωσε ο Πέτρος. «Οι περισσότεροι αγρότες στην Ελλάδα δεν εμπιστεύονται τη νέα τεχνολογία. Δεν έχουν καν διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Λοιπόν, πώς να τους μιλήσεις για τη γεωργία ακριβείας; Όμως η νέα γενιά είναι άλλη ιστορία. Έχουν μεγαλώσει με την τεχνολογία και είναι πρόθυμοι να απορροφήσουν νέες προοπτικές, νέους τρόπους σκέψης. Αυτή η γενιά παραγωγών θα είναι επίσης πιο φιλική προς το περιβάλλον, ικανή για κερδοφόρα δραστηριότητα΄ η βιωσιμότητα είναι ένας μεγάλος στόχος για μας».

“Το μακροπρόθεσμό μας όραμα είναι να οργανώσουμε τον κλάδο και να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο αγροτών που θα συνεχίσουν να τον αναπτύσσουν, εκμεταλλευόμενοι τις πολλές ευκαιρίες που υπάρχουν στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά γι΄ αυτά τα προϊόντα», δήλωσε η Φάλια. «Θα τους βοηθήσουμε να παράγουν ένα προϊόν, και στη συνέχεια οι ίδιοι αγρότες μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους για να παράξουν ένα άλλο και άλλο. Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά προσφέρουν τόσες πολλές δυνατότητες· φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα, συνεργασίες με τυροκομεία για την παραγωγή τυροκομικών προϊόντων. Απλώς οι αγρότες πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσουν και να καινοτομούν τα πιστοποιημένα τοπικά είδη τους”.

Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά: “Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα”

Γνωρίστε τον Ηλία

O Ηλίας Κάλφας, 45 ετών, γεννήθηκε στο Λιβάδι, ένα χωριό κοντά στον Όλυμπο, και ζει στη Θεσσαλονίκη. Είναι υπεύθυνος του τριετούς προγράμματος συμβουλευτικής «Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα» που υλοποιείται από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή (Α.Γ.Σ.), στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά». Σπούδασε στο Τμήμα Γεωπονίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στην εντομολογία από το Imperial College στο Λονδίνο. Ύστερα από ένα χρόνο στο Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας του ΕΛ.ΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ και την επιστροφή του από το Ηνωμένο Βασίλειο, διεύθυνε τη δική του εταιρεία πιστοποίησης. Έχει επίσης μεταπτυχιακό δίπλωμα στα Συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας και Διαχείρισης Παραγωγής στη Βιομηχανία Τροφίμων από το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί ως Project Leader στο Γραφείο Διαχείρισης Στρατηγικών Έργων της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής από το 2015. «Αρχικά ήθελα να γίνω μηχανικός», δήλωσε ο Ηλίας. «Τώρα αισθάνομαι πολύ τυχερός γιατί διαπίστωσα ότι ασκώ ένα επάγγελμα διαχρονικό που θα είναι πάντα επίκαιρο γιατί απλά ό,τι και να κάνει ο κόσμος και όπου κι αν μας οδηγούν οι εξελίξεις, οι άνθρωποι θα συνεχίζουν να τρώνε κάθε μέρα!».

Το Πρόγραμμα «Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα»

Το πρόγραμμα συμβουλευτικής «Υιοθετώντας μικρά οικογενειακά αγροκτήματα» φέρνει εμπειρογνώμονες της Α.Γ.Σ. κοντά στους νέους αγρότες, στα χωράφια τους, για να τους παρέχουν συμβουλευτική σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου του δεύτερου έτους. Ένα επιτελείο εκπαιδευτών, εκπαιδεύει τους αγρότες σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές που αφορούν την καλλιέργεια, ξεκινώντας από τη φύτευση και φτάνοντας μέχρι τη συγκομιδή. «Η εκπαίδευση που λαμβάνει ο κάθε ωφελούμενος είναι εξατομικευμένη και βασίζεται σε ό,τι συμβαίνει στα χωράφια του. Εάν, για παράδειγμα, ένας αγρότης έχει πρόβλημα με ένα παράσιτο, στέλνουμε έναν διδάκτορα που ειδικεύτηκε σε αυτό το παράσιτο ή έναν πολύ έμπειρο γεωπόνο πεδίου που γνωρίζει καλά τι πρέπει να γίνει και πότε. Είναι μια ακαδημία της υπαίθρου και ένα ζωντανό εργαστήριο».

Η Α.Γ.Σ. απεύθυνε ανοιχτό κάλεσμα στους αγρότες της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα. Αναζήτησε ενεργούς αγρότες που είχαν ήδη τα δικά τους χωράφια και εξοπλισμό. Το έργο αυτή τη στιγμή υποστηρίζει 22 ομάδες ενεργών αγροτών στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, με επίκεντρο την κύρια καλλιέργεια της κάθε περιοχής: πυρηνόκαρπα οπωροφόρα στη Βέροια, τσάι του βουνού στο Ελατοχώρι, φακές στην Φάρσαλα, για να αναφέρουμε μερικές. Το πρόγραμμα διδάσκει επίσης στους αγρότες πώς να χρησιμοποιούν έξυπνες τεχνολογίες για να βελτιώσουν τα προϊόντα τους και τους βοηθάει στην επεξεργασία και την πώληση των προϊόντων. «Το πρώτο έτος ήταν ένα έτος που αξιολογήθηκαν οι παράμετροι», δήλωσε ο Ηλίας. «Μάθαμε πολλά, γνωριστήκαμε με τους ωφελούμενους, κάναμε διάγνωση αναγκών και θέσαμε τις προτεραιότητες. Τώρα προχωρούμε γρηγορότερα. Οι ωφελούμενοι πραγματικά μας εμπιστεύονται. Μας έρχονται με τις δικές τους ιδέες και ανατροφοδότηση και θέλουν να έχουν μια πιο ενεργή αλληλεπίδραση».

«Αυτό το έργο είναι σαν να παίρνεις ένα παιδί από το χέρι, να το κρατάς για τρία χρόνια, να του μαθαίνεις τα βασικά και να το εφοδιάζεις με δεξιότητες και γνώσεις. Μετά να το αφήνεις να φύγει», δήλωσε ο Ηλίας. «Ελπίζουμε ότι μετά το τέλος του έργου θα είναι ενήλικες, θα σταθούν στα πόδια τους, και θα χτίσουν πραγματικές επιχειρήσεις». Ένας άλλος στόχος του έργου είναι να ενθαρρύνει τους αγρότες σε κάθε ομάδα να συνεργάζονται μεταξύ τους. Η συνεργασία μεταξύ τους θα τους βοηθήσει να προχωρήσουν σε επενδύσεις αξιοποιώντας τα υφιστάμενα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, να μοιραστούν το κόστος εξοπλισμών και εγκαταστάσεων, και να προσελκύσουν μεγαλύτερους πελάτες. «Με τη βοήθεια του έργου, πολλοί από τους αγρότες έχουν δημιουργήσει δεσμευτικές σχέσεις που θα διαρκέσουν για δεκαετίες», δήλωσε ο Ηλίας. «Και οι ωφελούμενοι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τις κοινότητές τους. Η επιτυχία τους θα έχει θετική επίδραση στους γύρω τους και ελπίζουμε ότι θα αποτελέσουν όχημα μεταφοράς της εμπειρίας των προηγούμενων γενεών ενώ παράλληλα θα μοιραστούν και τις γνώσεις που τώρα αυτοί αποκομίζουν με τις μελλοντικές γενιές».